اداره کل دامپزشکی استان کرمان

مروری بر بیماری های ناشی از کرونا ویروس در حیوانات

كروناویروس ها جزو خانواده ی كروناویریده از راسته ی نیدووایرال می باشند. کروناویروس ها RNA تک رشته ای دارند و طیف وسیعی از گونه های پستانداران و پرندگان را بیمار می کنند. این ویروس ها از عوامل اصلی ایجاد بیماری های تنفسی، گوارشی، انسفالومیلیت، هپاتیت، تورم پرده های سروزی و تورم عروق خونی در دام می باشند (Sipulwa,2016:18). در این مطالعه در ارتباط با انواع مختلف بیماریهای ناشی از آنها بطور خلاصه بحث می شود.

اسهال گوساله های نوزاد (NCD)^[1]

کروناویروس هایی که در گوساله منجر به ایجاد اسهال می شوند، پراکندگی جهانی دارند. انتقال ویروس از طریق مدفوعی-دهانی می باشد اما با توجه به تکثیر ویروس در قسمت فوقانی دستگاه تنفس احتمال انتقال از طریق مدفوعی– تنفسی و تنفسی-تنفسی نیز وجود دارد. میزان مرگ و میر ناشی از واگیری حاصل از ویروس %15 تا %25 می باشد این در حالی است که اگر بیماری توسط عوامل بیماری زای دیگر پیچیده نشود، %5 تا %10 می باشد. ابتلا به اسهال های کروناویروسی درسنین پنج تا 20 روزگی می باشد. از لحاظ علایم گوساله ها با درجه حرارت طبیعی یا کمی بالاتر و دارای مدفوع با قوام مایع و حاوی شیر لخته شده یا موکوس می باشند(Andrews,2008:491).

اسهال خونی زمستانه در گاو

اسهال خونی زمستانه نوعی اسهال حاد و واگیردار درگاو (بویژه گاو شیری) است که به صورت همه گیر در گله، معمولا در ماه های سرد سال  رخ می دهد. دوره بیماری کوتاه ( چند روز تا یک هفته) می باشد و طغیان بیماری معمولا کمتر از دو هفته طول می کشد. بهبودی در اکثر موارد بصورت انفرادی و خود به خودی است، اما در بعضی موارد انجام درمان های حمایتی ضروری است. میزان شیوع بیماری معمولا بالا ( از %30 تا تقریبا %100 بعد از یک هفته تا ده روز) است درحالیکه میزان مرگ و میر کم می باشد (Smith 2014:1026).

برونشیت عفونی طیور

این بیماری یکی از مهمترین امراض ویروسی در طیور محسوب می شود و از بیشتر کشورهای دنیا گزارش شده است. نای اولین ارگان هدف برای تکثیر ویروس است، ولی ویروس در ریه، کلیه، تخمدان و بافت لنفوئید هم تکثیر پیدا می کند. شدیدترین شکل بیماری در سن یک تا چهار هفتگی دیده می شود، در این شکل از بیماری ابتدا عطسه، سرفه، آبریزش از بینی و نارسایی تنفسی مشاهده می گردد. میزان مرگ و میر طیور جوان%25تا %30 است ولی در بعضی از موارد اشاعه بیماری به %75 هم می رسد. (Fenner 1999:514).

بیماری تاج آبی

بوقلمون ها در هر سنی به این بیماری مبتلا می شوند، ولی شدیدترین شکل بیماری در جوجه بوقلمون های یک تا شش هفته مشاهده می گردد. بروز بیماری با علائمی نظیر کاهش اشتها، جیک جیک کردن دائمی، اسهال، کاهش وزن و دپرسیون مشخص می شود. پوست نواحی سر و گردن سیانوزه شده و ضایعاتی شبیه عفونت های کروناویروسی دستگاه گوارش ایجاد می گردد(Fenner 1999:516).

پریتونیت عفونی گربه

پریتونیت عفونی از بیماری های مهم گربه است که در هر سنی دیده می شود. بیماری در سراسر دنیا وجود دارد. این بیماری دارای دو فرم مرطوب( کلاسیک) و فرم خشک می باشد. در شکل کلاسیک (مرطوب) اتساع شکم در اثر پریتونیت کاملا مشهود است. در فرم خشک، تغییرات گرانولوماتوزی در اندامهای مختلف از جمله چشم ها و سیستم اعصاب مرکزی قابل مشاهده است(Fenner 1999:512).

اسهال کروناویروسی سگ

کرونا ویروس سگ می تواند موجب اسهال در سگ ها با شدت گوناگون شود. سگ های آلوده می توانند ویروس را به طور متناوب ماه ها پس از بهبودی دفع کنند. امروزه اسهال سگ بیشتر همراه با عفونت های پاروویروسی است که موجب اسهال شدید و بعضا کشنده می شود. لازم به ذکر است که همه گیری هایی از آنتریت کرونا ویروسی را در سگ های وحشی هم گزارش کرده اند(Fenner 1999:511).

اسهال اپیدمیولوژیک خوک

این بیماری موجب اسهال خوک ها در هر سنی از جمله زمان شیرخواری می شود. میزان مرگ و میر در خوک های نوزاد حدود %50 است ولی گاهی این رقم افزایش یافته و به %90 می رسد. خوک های مسن پس از حدود یک هفته بهبود می یابند. واکسنی برای بیماری وجود ندارد (Pensaert and Van Reeth 1998).

انسفالومیلیت هماگلوتینان خوک

بیماری بیشتر در توله خوک هایی که سن آنها کمتر از دو هفته باشد با علائمی نظیر بی اشتهایی، افزایش حساسیت، لرزش های عضلانی، افتادن روی زمین همراه با دست و پا زدن، استفراغ و دپرسیون تظاهر می یابد. میزان مرگ و میر در توله خوک های جوان زیاد است درحالیکه توله خوک هایی که سن بیشتری دارند، غالبا زنده مانده و رشد شان متوقف می شود(Fenner 1999:510).

گاستروانتریت قابل انتقال خوک^[2]

بیماری معمولا در ماه های زمستان و با اشاعه ناگهانی اسهال و استفراغ ظاهر می شود. علائم کلینیکی درتوله خوک ها شامل استفراغ، اسهال آبکی و کاهش سریع وزن می باشد. اسهال حالت پرتابی داشته، بوی تعفن می دهد و غالبا لخته های هضم نشده شیر درآن وجود دارد. توله خوک هایی که کمتر از هفت روز سن دارند، معمولا ظرف دو تا هفت روز می میرند(Fenner 1999:510).

هپاتیت موش^[3]

ویروس هپاتیت موش ابتدا در سال 1949 جدا شد و بعدا به عنوان یک کروناویروس فوق العاده مسری و شایع در موش های آزمایشگاهی معرفی گردید. این ویروس در بسیاری از کلنی های موش اندمیک است. ویروس مذکور که بیشترین نگرانی پرورش دهندگان موش از آن است مدل خوبی برای تحقیقات بیومدیکال می باشد. هر چند بیماری غالبا تحت کلینیکی است، ولی ویروس در مواردی موجب نوعی بیماری شدید می شود(Fenner 1999:517).

منابع:

1. Andrews, A. H., et al. (2008), Bovine medicine: diseases and husbandry of cattle, John Wiley & Sons, p:491
2. Fenner, F. J., et al (1999), Veterinary virology, Academic press:P:509-516
3. Pensaert, M. and K. Van Reeth (1998), Porcine epidemic diarrhea and porcine respiratory coronavirus,  29th Annual meeting of the American Association of Swine Practitioners, American Association of Swine Practitioners (AASP(
4. Sipulwa, L. A., et al. (2016), Molecular characterization of human coronaviruses and their circulation dynamics in Kenya, 2009–2012,  Virology journal 13(1): 18
5. Smith, B. P. (2014), Large animal internal medicine, Elsevier Health Sciences:P:1026

 

مروری بر بیماری های ناشی از کرونا ویروس در حیوانات

نام و نام خانوادگی نویسندگان: حیدر خلیلی بگلوی^*1،جواد نگارستانی²، فیروزه زارع پور³

1. دکتری تخصصی بیماریهای داخلی دامهای بزرگ، کارشناس مبارزه با بیماری های دام شهرستان نرماشیر، اداره کل دامپزشکی استان کرمان، شماره تماس: ، شماره تماس محل کار : 03444270700،
2. دکتری عمومی دامپزشکی، مسئول روابط عمومی اداره کل دامپزشکی استان کرمان، اداره کل دامپزشکی استان کرمان، شماره تماس: ، شماره تماس محل کار : 03432118568،

3. دکتری عمومی دامپزشکی، کارشناس نظارت بر فرآورده های خام دامی شهرستان بم ، اداره کل دامپزشکی استان کرمان، شماره تماس: ، شماره تماس محل کار:03444213744،

^*آدرس نویسنده مسئول: استان کرمان، شهرستان بم، خیابان مطهری، کوچه 7